Het vogelbekdier is in zoveel opzichten een merkwaardig dier. Het is
het enige overlevende lid van zowel zijn genus
(Ornithorhynchus) als zijn familie (Ornithorhynchidae). Dat
feit alleen al maakt het uniek. Er zijn immers geen vergelijkingen
waaruit kan worden geput. Het blijkt dat het dieet van de soort evenzeer
verschilt van wat hij eet tot hoe hij zijn voedsel verteert.
Het vogelbekdier is volgens de Internationale Unie voor het behoud
van de natuur en de natuurlijke hulpbronnen (IUCN) bijna bedreigd, met
naar schatting 30.000 tot 300.000 individuen. Het is een landdier, met
een levensduur van ongeveer 12 jaar. Het is een waterdier, met
verschillende aanpassingen aan deze levensstijl. Hij heeft een
waterdichte pels die hem helpt zijn lichaamstemperatuur op peil te
houden en zijn drijfvermogen te behouden.
Deze dieren kunnen voor korte tijd onder het oppervlak gaan. Deze
feiten geven waardevolle aanwijzingen over wat het vogelbekdier eet in
zijn inheemse habitat.
Habitat in het wild
De eerste stap om te begrijpen wat het vogelbekdier eet is te weten
waar het leeft en wat beschikbaar is als voedsel. De soort heeft een
beperkt verspreidingsgebied dat alleen de oostkust van Australië omvat,
zuidwaarts tot in Tasmanië. Zijn habitat is bij voorkeur waterrijke
gebieden in het binnenland. Het is een nachtdier omdat het een
prooisoort is. Dingo’s, vossen, adelaars en mensen behoren tot zijn
roofdieren.
Het vogelbekdier heeft relatief kleine leefgebieden van ongeveer
0,14-0,25 vierkante mijl of 89-172 acres. Dat is logisch vanuit
evolutionair standpunt. Moerassen zijn een moeilijke omgeving om te
doorkruisen. Hetzelfde geldt voor andere dieren die op deze plaatsen
leven. We kunnen veronderstellen dat er een dichte prooidichtheid is,
zodat alle soorten energie kunnen sparen bij het verzamelen van
voedsel.
Verwante lezen: Zijn vogelbekdieren goede huisdieren?
(Wettigheid, Ethiek & Meer)
Dieet
We kunnen beginnen met te stellen dat het vogelbekdier een carnivoor
is. Zij behoren tot een groep van eierleggende zoogdieren of monotremen.
Dat feit zou kunnen wijzen op andere biologische behoeften, wat ook het
geval blijkt te zijn. Verrassend genoeg heeft het vogelbekdier, net als
teleostvissen zoals karpers, geen maag. Wetenschappers speculeren dat
dit gedeeltelijk te wijten is aan het feit dat hij de maagenzymen die
het orgaan kan produceren, niet nodig heeft.
Het vogelbekdier is een waterdier dat zich voedt met voedsel dat zijn
habitatvoorkeur deelt. Onderzoekers vermoeden dat zijn omgeving met zijn
kalkhoudende bodems een alkalische waterchemie creëert waardoor deze
chemicaliën niet meer van toepassing zijn. Dat feit kan ook verklaren
waarom deze dieren carnivoren zijn die geen planten eten. Deze
voedingsmiddelen vereisen meer enzymen om de celwanden van planten af te
breken en te verteren.
In plaats daarvan eet het vogelbekdier een verscheidenheid aan
voedsel, variërend van viseieren tot garnalen en kleine visjes.
Verrassend genoeg verbruikt het dier veel voedsel, gezien zijn
dieetvoorkeur. Wij zouden gewoonlijk grote hoeveelheden associëren met
het dieet van een herbivoor met zijn snelle vertering in plaats van een
carnivoor. Hij besteedt ook veel tijd aan foerageren, wat niet ongewoon
is voor een vleeseter. Vaak is het jachtsucces laag, waardoor deze tijd
nodig is.
Het vogelbekdier waagt zich niet buiten zijn aquatisch milieu om zich
te voeden. Hij vindt alles wat hij nodig heeft in de meren, wetlands en
stromen waarin hij leeft. Deze soort is ook uniek in de manier waarop
hij prooien verzamelt. Hij is uniek als giftig zoogdier. Zijn giftigheid
is voldoende om kleine dieren te doden. Hoewel hij de mens niet schaadt,
laat hij een onuitwisbare indruk achter met ondraaglijke pijn als hij
gestoken wordt door de stekel op zijn achterpoten.
Factoren
die van invloed zijn op het vogelbekdier-eten
Het vogelbekdier wordt geconfronteerd met vele bedreigingen voor het
milieu die hij deelt met andere soorten. Ontwikkeling en landbouw vormen
blijvende risico’s. Omdat het een waterdier is, kan alles wat de
waterkwaliteit kan beïnvloeden hem schaden, met inbegrip van afvloeiing
van oppervlaktewater, droogte en overstromingen. Hetzelfde geldt voor de
prooisoorten waarmee hij zich voedt, die nog gevoeliger zijn voor
milieuomstandigheden.
De klimaatverandering heeft ook gevolgen gehad voor het vogelbekdier
en andere diersoorten. Dat heeft de Australische regering ertoe aangezet
werk te maken van strengere beschermingsmaatregelen en de ontwikkeling
van reservaten om dit unieke dier te redden nu de dreiging van
uitsterven steeds dichterbij komt.
Laatste gedachten
Het vogelbekdier is een fascinerend dier, niet alleen omdat het zo
schattig is. Dit dier vertegenwoordigt ook een link naar het oude
verleden met zijn merkwaardig uiterlijk en afhankelijkheid van zijn
omgeving. Het is ook een opportunistische eter die gebruik maakt van wat
hij in zijn omgeving kan vinden. Die eigenschap zou wel eens zijn
levensreddende genade kunnen zijn nu hij geconfronteerd wordt met de
bedreiging van het oprukken van zijn habitat en zijn uitsterven.
: John Carnemolia,