Bijna alle zoogdieren hebben snorharen – dit zijn sensorische
tastharen, ook wel vibrissae genoemd. Alleen de mens en een paar andere
diersoorten hebben ze niet. Maar misschien is het eerste dier dat in je
opkomt als je aan snorharen denkt, wel je lieve katje. Waarom hebben
katten eigenlijk snorharen, behalve om hun engelachtige gezicht te
verfraaien?
Kattenharen zijn in wezen hun interne GPS. Dit ingebouwde
radarsysteem stelt hen in staat zeer subtiele signalen van de wereld om
hen heen te ontvangen en te interpreteren. Zo kunnen ze zich
bijvoorbeeld oriënteren in het donker, of afstanden inschatten en hun
poten niet breken als ze van een hoog punt springen. In een notendop:
snorharen van katten hebben in de eerste plaats zintuiglijke functies en
helpen hen te navigeren in de wereld.
Waar zijn kattensnorharen
van gemaakt?
Hoewel ze technisch gezien geen haar zijn, zijn snorharen van katten
gemaakt van een vezelig eiwit, keratine genaamd, dat ook voorkomt in
haar, nagels en veren. Ze zijn ook omgeven door zenuwen. Bovendien heeft
de punt van een snor een proprioceptor, een sensorische receptor die
trillingen en veranderingen in de omgeving opvangt. Hierdoor kan uw kat
onder andere de weg vinden tussen uw huis en zijn favoriete jachtplek in
het beboste deel van uw achtertuin!
Waar zitten de snorharen
van de kat?
De vraag lijkt triviaal en toch zitten de snorharen niet alleen op de
snuit van uw kat! Ze zitten namelijk op verschillende andere plaatsen:
boven de ogen, onder de kin en op de achterkant van de poten. Er zijn
acht tot twaalf trilharen aan elke kant van de neus, de trilharen op de
rest van het lichaam niet meegerekend. Als zintuig bij uitstek fungeren
zij voor katten als zesde zintuig en versterken zij hun andere vijf
zintuigen, die reeds zeer scherp zijn, in het dagelijks leven.
Wat zijn de
essentiële functies van snorharen?
De snorharen van uw kat hebben vele functies, maar het zijn in de
eerste plaats zintuigen. Snorharen staan ook bekend als vibrissae, van
het Latijnse woord “vibrio” dat “vibreren” betekent, en geven dus
trillingen door.
Een van de belangrijkste functies van de trilharen is de kat te
helpen zich in zijn omgeving te oriënteren: zij verbeteren zijn
waarneming van de wereld aanzienlijk en stellen hem in staat bepaalde
prestaties te verrichten, zoals het berekenen wanneer hij zich tijdens
een val moet omdraaien om weer op zijn voeten te kunnen vallen. Zij
helpen hem ook bij de jacht en helpen hem zich in de ruimte te
oriënteren door obstakels op te sporen. Snorharen kunnen deze informatie
rechtstreeks doorgeven aan de hersenen en stellen katten in staat
minieme veranderingen op te merken, waardoor katachtigen hun traject
doeltreffend kunnen aanpassen.
Bovendien heeft de kat de reputatie zich door verrassende
tussenruimten te kunnen wurmen, vooral onder meubels of in openingen,
zelfs in het donker. Het is door het aanraken van de obstakels dat de
snorharen aan de kat de beschikbare ruimte aangeven zodat hij kan
passeren zonder tegen het deurkozijn te stoten, vandaar dat het nuttig
is dat zij op verschillende plaatsen van het lichaam verspreid zijn.
Snorharen nemen ook veranderingen in de atmosfeer en de windrichting
waar om de kat te helpen zijn eigen geur tijdens de jacht te verbergen
en die van zijn prooi te lokaliseren. Ze fungeren ook als emotionele en
sociale barometers.
Meer
details over de functies van de snorharen van een kat:
1.
Snorharen zijn een ingebouwd meetlint waarmee katten de breedte van
ruimtes kunnen inschatten.
Heb je ooit gezien dat je kat zijn kop ergens tegenaan stoot voor hij
erin gaat? Het is zijn manier om te beoordelen of hij in deze ruimte
past.
Via de snorharen voelt de kat immers de schommelingen van de lucht
rondom hem door de wrijvingskrachten waar te nemen. Zij helpen hem dus
de bewegende en onbeweeglijke hindernissen op te sporen, die zich rondom
hem en op zijn weg bevinden. Zo vermijdt hij dat hij er zich aan stoot
en kan hij de breedte van een doorgang meten zonder zijn toevlucht te
nemen tot het zicht. Door het opvangen van bewegingsgolven stellen de
trilharen hem in staat om zelfs in het donker te jagen, aangezien zij
helpen bij het lokaliseren van de prooi door zijn gehoor en reukvermogen
te versterken.
2. Snorharen helpen
katten om te communiceren.
De trilharen van de kat zijn ook een indicator van de gemoedstoestand
en de emoties die worden gebruikt om te communiceren met zijn
soortgenoten. Ze hebben dus een essentiële functie in de lichaamstaal
van de kat en dus ook in de sociale omgang. Het is mogelijk om de
gemoedstoestand van uw kat te raden door naar zijn snorharen te kijken:
als hij ongerust of bang is, zal hij ze naar achteren houden, omgekeerd
zal hij ze naar voren gericht houden als hij nieuwsgierig, zeker van
zichzelf of agressief is, of als hij een soortgenoot wil leren kennen.
Zo stellen de trilharen katten in staat elkaar te begroeten en hun
bedoelingen aan elkaar kenbaar te maken. Zij vullen natuurlijk de rest
van de lichaamstaal aan: houding, postuur, dragen van de staart en de
oren, enz. Tenslotte houdt een ontspannen katachtige zijn losse,
afhangende snorharen naar opzij.
3. Snorharen
ondersteunen het zicht van katten.
U wist het waarschijnlijk niet, maar uw kat kan niet van dichtbij
zien. Als een voorwerp een meter of minder van zijn ogen verwijderd is,
vertrouwt uw kat op zijn snorharen om de locatie, grootte en textuur te
bepalen. Deze zijn dus van essentieel belang als u in het donker
ronddwaalt.
Inderdaad, een kat kan in het donker ronddwalen zonder ergens
tegenaan te lopen. Hij dankt dit ongelooflijke talent aan zijn
snorharen, die de luchtstromingen in de kamer detecteren op basis van
factoren zoals de opstelling van de meubels, en die informatie
vervolgens doorgeven aan de hersenen.
4. Snorharen zijn
een verdedigingsmechanisme.
De snorharen van katten dienen ook om gevoelige delen van hun lichaam
te beschermen. De snorharen rond de ogen kunnen bijvoorbeeld aangeven
dat de kat zijn ogen snel moet sluiten voordat er vuil (zelfs kleine
stofdeeltjes) in terechtkomt. Ze kunnen ook scherpe voorwerpen
detecteren, zodat uw kat kan voorkomen dat hij zijn gezicht of ogen
verwondt.
Wat
gebeurt er als je de snorharen van je kat afknipt?
Zoals u ziet, zijn snorharen geen onbelangrijk orgaan voor uw
katachtige metgezel. Als u ze afknipt, groeien ze gelukkig weer aan,
maar het zal enige tijd duren voordat hij zich goed kan bewegen en niet
meer goed met zijn soortgenoten kan communiceren. Maar net als de rest
van zijn haren, vallen ze af en vernieuwen ze zich op natuurlijke wijze
gedurende het jaar.
Tip: Veel katten drinken en eten niet graag uit
bepaalde kommetjes omdat hun snorharen de zijkanten raken, wat hen
fysiek ongemak bezorgt door de gevoelszenuwen rond hun snorharen. Dit
wordt snorhaarmoeheid genoemd. U kunt dit verhelpen door eenvoudigweg
bredere en diepere voerbakjes aan te schaffen.
Laatste gedachten
De snorharen van katten maken integraal deel uit van hun anatomie en
vervullen essentiële functies: ze dienen voornamelijk voor oriëntatie,
communicatie en de tastzin van de kat. Zonder snorharen zouden katten
hun elegante manier van lopen verliezen en zich stoten aan elk voorwerp
op hun pad!
: Annette Meyer,