De Spix ara, of kleine blauwe ara, is een van de zeldzaamste vogels
ter wereld. Maar dit is helaas te wijten aan het feit dat illegale
handel, vernietiging van zijn habitat, jacht door mensen en andere wilde
roofdieren ertoe hebben geleid dat hij uit het wild is verdwenen. De
laatste wilde Spix ara werd meer dan 20 jaar geleden gezien. Volgens de
Rode Lijst van de IUCN wordt de Spix ara nu beschouwd als uitgestorven
in het wild.
Maar dankzij een wereldwijd team van deskundigen en gepassioneerde
supporters van deze iconische Braziliaanse blauwe papegaai, maakt de
Spix ara een comeback in zijn natuurlijke habitat. Lees verder om meer
te weten te komen over dit prachtige vogeltje en hoe inspanningen voor
het behoud ervan zijn terugkeer in het wild een beetje positief kunnen
beïnvloeden.
Soorten Overzicht
| Gewone naam: | Spix’s ara, kleine blauwe ara |
|---|---|
| Wetenschappelijke naam: | Cyanopsitta spixii |
| Volwassen maat: | 300 gram, 22 inch |
| Levensverwachting: | onbekend in het wild; 20-30 jaar in gevangenschap |
De Spix ara behoort tot de familie van de Psittacidae en is een
papegaai die ook wel kleine blauwe ara wordt genoemd. Met zijn relatief
gemiddelde grootte behoort hij niet tot de grote papegaaien – zoals de
hyacintmakaak waarmee hij soms verward wordt.
Hij is gemakkelijk te herkennen aan zijn cyaanblauw verenkleed, een
betrekkelijk lichte tint die lichter wordt naarmate men dichter bij de
kop van het dier komt. De scheiding tussen zijn lichaam en zijn kop is
duidelijk te zien dankzij dit lichter worden van de veren.
Zijn ogen zijn omrand met een nog lichter blauw, bijna wit. Zijn
snavel lijkt op die van andere papegaaien, met een opvallend bovendeel
dat het onderdeel bedekt. De Spix ara gebruikt zijn krachtige snavel om
de noten te kraken waarmee hij zich in de natuur voedt.
Oorsprong en Geschiedenis
De Spix Ara werd genoemd naar Johann Baptista von Spix, die in 1819
het eerste exemplaar ontdekte in de staat Bahia, in het noordoosten van
Brazilië. Hoewel deze soort bestaat in verschillende populaties in
gevangenschap, is het laatst bekende individu in het wild uitgestorven
in het najaar van 2000, zonder dat er later bevestigde waarnemingen zijn
van wilde individuen. Volgens de Rode Lijst van de IUCN wordt de Spix’s
Ara sinds 2018 in het wild als uitgestorven beschouwd.
Waarom is de
Spix ara in het wild uitgestorven?
De Spix ara leefde vroeger in het noordoosten van Brazilië. Hij kwam
vooral voor in de Caatinga, een droog bos dat zich onderscheidt door een
vegetatie van verspreide doornige bomen en struiken, een laag grassen
tijdens het regenseizoen en een semi-aride klimaat. Deze habitat heeft
helaas sterk te lijden gehad onder ontbossing en opwarming van de aarde.
Aangenomen wordt dat meer dan de helft van de Caatinga verdwenen is of
van zijn oorspronkelijke oppervlak is veranderd. Het verdwijnen en de
achteruitgang van deze biotoop worden ook beschouwd als de voornaamste
redenen voor de achteruitgang van de Spix’s Ara in het wild.
Naast de verdwijning van zijn habitat kreeg deze kleine papegaai ook
te maken met een rechtstreekse bedreiging: de jacht en het zetten van
vallen. Decennialang was de kleine blauwe ara inderdaad zeer gegeerd.
Historisch gezien werd hij bejaagd voor zijn vlees en, meer recentelijk,
voor de illegale handel in wilde dieren.
De introductie van agressieve Afrikaanse bijen en de aanleg van
infrastructuur in de habitat van de Spix’s Ara versnelden ook de
achteruitgang van deze soort, die in de jaren 1970 begon.
Al deze bedreigingen samen hebben ertoe geleid dat de soort in 2018
in het wild is uitgestorven.
Zal de Spix ara
ooit terugkeren naar het wild?
Jarenlang zijn er pogingen ondernomen om Spix’s ara’s in het wild
terug te brengen. Helaas stamt de bestaande populatie in gevangenschap
af van slechts zeven in het wild gevangen vogels, waardoor het moeilijk
is het DNA te verzamelen dat nodig is voor fokprogramma’s voor deze
vogels.
Bescherming van de Spix ara
Dankzij alle instandhoudingsinspanningen van het wereldwijde team van
deskundigen konden kweekprogramma’s worden opgezet die in maart 2020
moeten leiden tot de aankomst van 52 Spix’s Ara’s in Brazilië voor hun
herintroductie. Voordien verbleven de vogels in het reproductie- en
kweekcentrum van de Association for the Conservation of Threatened
Parrots (ACTP) in Berlijn.
Pairi Daiza, een Belgische stichting die zich ten doel stelt
diersoorten te herintroduceren in hun natuurlijke habitat, heeft
bijgedragen tot de herintroductie van de Spix-ara in Brazilië, in
samenwerking met het ACTP, de Braziliaanse regering en het Chico
Mendes-instituut (ICMBio).
Dit project begint eindelijk vruchten af te werpen: ongeveer een jaar
na de terugkeer van de eerste 52 Spixen ara’s uit Europa naar hun
geboortestreek, en voor het eerst in 30 jaar, is in de Braziliaanse
Caatinga een jonge Spixen ara uit het ei gekropen. Deze langverwachte
geboorte vond plaats in het kweek- en herintroductiecentrum, dat geheel
gewijd is aan de instandhouding van deze prachtige blauwe papegaai.
Deze babyvogel symboliseert een essentiële stap in een
instandhoudingsproject dat meer dan 30 jaar geleden met passie is
begonnen. Dankzij de onvermoeibare inzet van alle partners was het
mogelijk een robuuste populatie Spix’s Ara’s te hervormen, met een grote
genetische diversiteit, maar ook om aan alle voorwaarden te voldoen voor
een geleidelijke herintroductie in de Caatinga, zijn habitat van
oorsprong.
Laatste gedachten
Zo zou de Spix-ara, die u wellicht kent uit de tekenfilm Rio,
eindelijk opnieuw kunnen gaan gedijen in zijn natuurlijke omgeving,
twintig jaar nadat hij in het wild was verdwenen. Indien dit project
slaagt, zal het een wereldprimeur zijn; tot dusver is de mens er immers
nog nooit in geslaagd een in de natuur uitgestorven vogelsoort opnieuw
in het wild uit te zetten. Als u nieuwsgierig bent naar de voortgang van
deze herintroductie, kunt u meer informatie krijgen bij de Association
for the Conservation of Threatened Parrots (ACTP).
Misschien vind je het ook leuk:
- 9 Soorten Ara’s: Soorten & Kleuren (met foto’s)
- Papegaai vs Ara: Wat is het Verschil? (Met afbeeldingen)
Danny Ye,