In de film Rio is Blu een Spix ara die wordt ontvoerd en
naar Brazilië wordt gebracht. De Spix ara, ook bekend als blauwkeel ara,
is een papegaaiensoort die oorspronkelijk uit Brazilië komt.
Het is een van de grootste en mooiste in zijn familie. Helaas is hij
in 2000 uit het wild verdwenen als gevolg van ontbossing en
verschuivende landbouwpraktijken. Recentelijk zijn echter enkele
mogelijke waarnemingen gemeld in de buurt van de grens van Brazilië met
Paraguay, wat natuurbeschermers hoop heeft gegeven dat deze prachtige
vogel misschien toch niet is uitgestorven.
Laten we hopen dat ze gelijk hebben! Lees verder om meer te weten te
komen over dit fascinerende schepsel.
De geschiedenis van de Spix
Ara
De Spix ara dankt zijn naam aan de Duitse ontdekkingsreiziger en
natuuronderzoeker Johann Baptist von Spix. Hij maakte deel uit van een
onderzoeksteam onder leiding van de Oostenrijkse botanicus Karl
Friedrich Phillip von Martius, die Brazilië in 1817 verkende. Von Spix
schoot een volwassen mannelijk exemplaar tijdens zijn verkenningstocht
in de buurt van São Paulo en stuurde het terug naar zijn vriend Charles
Frédéric Lichtenstein, die het vervolgens in 1819 beschreef als een
nieuwe soort.
Von Spix ontdekte vervolgens dat (volgens plaatselijke berichten) een
ander exemplaar eerder naar Duitsland was teruggebracht door Graaf
Johann Moritz Ghislain Mauritz Schönfeld-Waldenburg, SS-Oberst
(Kolonel), op zijn eerste expeditie naar Brazilië in 1810. Dit andere
exemplaar stierf echter op de terugweg uit Brazilië en werd dus pas in
1823 wetenschappelijk beschreven door Heinrich Boie.
Spix Ara’s in gevangenschap
Er zijn momenteel naar schatting 60 tot 80 Spix ara’s in
gevangenschap. Deze worden in gevangenschap gehouden omdat ze niet meer
in het wild kunnen leven als gevolg van het verlies van hun habitat.
Ooit waren er over de hele wereld wel 300 Spix ara’s in
gevangenschap.
Wat is er gebeurd?
Uit fossiele vondsten blijkt dat het leefgebied van de Spix vroeger
veel groter was dan toen hij uitstierf, maar terwijl in 1975 bijna 5
miljoen hectare bos werd beschermd, was dit in 1985 teruggebracht tot
1,5 miljoen hectare. Een groot deel van de resterende habitat werd
ingenomen door open land met gewassen of weilanden, waardoor de
voedselbronnen van de vogels beperkt werden en hun nestplaatsen te
gemakkelijk te vinden waren voor roofdieren zoals kraaien.
Hoewel Brazilië de houtkap al in 1965 verbood, werd pas in 1973 een
nationaal park opgericht rond een van de laatste habitats van de Spix,
het “Parque Nacional de Brasilia” (Nationaal Park van Brazilië). Helaas
beschikte het park zelfs toen over onvoldoende middelen om de mensen,
die wanhopig op zoek waren naar ruimte om hun gewassen te verbouwen,
buiten de bescherming van het park te houden, waardoor het aantal Spix
ara’s steeds verder afnam.
Toen hij in 2000 officieel werd uitgestorven, waren er nog slechts 14
Spix ara’s over, en toen die stierven, waren er geen anderen meer over
om hun soort op natuurlijke wijze te herbevolken.
Waarom is dit belangrijk?
Andere vogels die in hetzelfde gebied leven zijn de blauwgele ara
(Ara ararauna), de hyacint ara (Anodorhynchus hyacinthinus) en de
scharlaken ara (Ara Macao).
Men denkt dat overgebleven Spix ara’s van vitaal belang kunnen zijn
voor het voortbestaan van sommige van deze andere soorten, vooral als
zij dezelfde ecologische behoeften en broedgewoonten hebben als de Spix
ara’s. Het probleem is dat, hoewel deze vogels niet allemaal ernstig
bedreigd zijn, we eigenlijk niet veel weten over hun verwantschap of hun
plaats in het bredere ecosysteem van Brazilië.
Onderzoekers werken nu hard aan de sequentiebepaling van het genoom
van de Spix ara. Dit zou hen in staat stellen het te vergelijken met dat
van andere Aravogels om zijn verwantschap met hen te bepalen en
misschien zelfs enkele levende verwanten te vinden die we zouden kunnen
gebruiken in een kweekprogramma om deze prachtige soort voor uitsterven
te behoeden.
Conclusie
Met zo weinig overgebleven individuen in gevangenschap is het
onwaarschijnlijk dat er ooit nog een natuurlijk broedpaar van Spix ara’s
zal zijn. Maar zelfs als de soort voor altijd verloren is, hebben
onderzoekers over duizenden jaren nog steeds zijn genoom om te
bestuderen. Door dit genoom te vergelijken met dat van moderne en
uitgestorven vogels, zullen zij meer te weten kunnen komen over wat hun
voorouders uniek heeft gemaakt en kunnen zij nagaan welke andere soorten
aan hen verwant zijn, zodat zij kunnen helpen vogels als de blauwgele
ara voor uitsterven te behoeden.
Je krijgt misschien geen Spix als huisdier in dit leven, maar er zijn
genoeg andere vogels die geweldige metgezellen zijn! Bekijk onze gidsen
over het verzorgen van alle soorten vogels op onze blog!
: Danny Ye,